DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA
Vị trí địa lý, truyền thống lịch sử
Phúc Thọ là huyện ngoại thành, nằm ở phía Tây Bắc Thủ đô Hà Nội, thuộc hữu ngạn sông Hồng và sông Đáy, cách trung tâm Thủ đô khoảng 35km. Phía Tây Huyện giáp với thị xã Sơn Tây, phía Nam giáp huyện Thạch Thất và Quốc Oai, phía Đông giáp huyện Đan Phượng. Ở phía Bắc, bên kia sông Hồng, huyện Phúc Thọ còn có một phần đất tiếp giáp với huyện Yên Lạc, huyện Vĩnh Tường (tỉnh Vĩnh Phúc) và huyện Mê Linh (TP Hà Nội). Huyện có diện tích tự nhiên 118,49 km2, dân số trên 20 vạn người. Huyện gồm 20 xã và 01 thị trấn. Trên địa bàn Huyện có Quốc lộ 32, Tỉnh lộ 417, 418, 421 chạy qua có vai trò huyết mạch nối liền Phúc Thọ với các vùng kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho Huyện trong quá trình giao lưu, liên kết với trung tâm thành phố Hà Nội và các huyện, thị lân cận. Là địa danh được hình thành sớm cùng lịch sử dân tộc, nơi hòa quyện giữa 3 con sông: sông Hồng, sông Tích và sông Đáy đã tạo nên vùng đất có truyền thống lâu đời và bề dày lịch sử - cái tên huyện Phúc Thọ đến nay đã có niên đại hơn 200 năm.
Ngay từ xa xưa, các thế hệ cư dân Phúc Thọ đã góp phần vào quá trình hình thành nền văn minh sông Hồng rực rỡ cũng như mảnh đất Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến. Qua những di tích, di vật lịch sử - văn hóa đã chứng minh Phúc Thọ là cái nôi của truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, bền bỉ trong cải tạo thiên nhiên, dũng cảm trong đấu tranh phòng chống thiên tai; đặc biệt, nơi đây cũng là vùng đất trọng học, giàu truyền thống khoa bảng với nhiều người đỗ đạt, thành danh; nhân dân hiền hòa, giàu tình yêu quê hương, đất nước, kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm.
Trải qua các cuộc kháng chiến, nhân dân Phúc Thọ đã đóng góp nhiều cả về nhân lực và vật lực, góp phần vào thắng lợi chung của toàn dân tộc. Toàn huyện có 3.385 liệt sỹ, 1.005 thương binh, 415 bệnh binh, 641 người hưởng chính sách như thương binh và có 413 Mẹ Việt Nam anh hùng đã được phong tặng, truy tặng danh hiệu vinh dự nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”. Huyện Phúc Thọ và 12 xã, 01 thị trấn, 07 cá nhân trong huyện được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Năm 2000 Đảng bộ và nhân dân huyện Phúc Thọ được Nhà nước phong tặng danh hiệu: “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”; năm 2011 được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhì. Nhờ có những thành tích đặc biệt trong xây dựng nông thôn mới, dồn điền đổi thửa, phát triển kinh tế, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, Huyện vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất do Chủ tịch Nước trao tặng đúng vào dịp kỷ niệm 60 năm Ngày Giải phóng huyện (03/8/1954 - 03/8/2014). Năm 2015, Huyện được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua xuất sắc. Năm 2020, Huyện được UBND thành phố Hà Nội tặng Cờ thi đua xuất sắc. Năm 2022, Huyện tổ chức thành công Lễ kỷ niệm 200 năm huyện Phúc Thọ (1822-2022); đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba của Chủ tịch nước và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Là vùng đất cổ xứ Đoài, Phúc Thọ có truyền thống lịch sử - văn hoá lâu đời với hệ thống di sản văn hóa phong phú và đa đạng. Hiện nay, trên địa bàn huyện có 201 di tích, trong đó có 107/201 di tích đã được xếp hạng, gồm: 03 di tích được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đền Hát Môn, xã Hát Môn; đình Tường Phiêu, xã Tích Giang; đình Hạ Hiệp, xã Liên Hiệp), 45 di tích xếp hạng cấp quốc gia; 59 di tích xếp hạng cấp tỉnh, Thành phố. Bên cạnh đó, 11 địa điểm được UBND Thành phố ban hành Quyết định gắn biển địa điểm lưu niệm sự kiện cách mạng kháng chiến.
Hàng năm, Huyện có 68 lễ hội truyền thống được tổ chức vào mùa xuân, từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch. Trong đó, có 67 lễ hội làng, 01 lễ hội vùng là Lễ hội truyền thống Đền Hát Môn được tổ chức quy mô cấp huyện. Lễ hội truyền thống đền Hát Môn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Huyện có sự đa dạng, đan xen về tôn giáo, song cư dân chủ yếu theo 2 tôn giáo chính: Đạo Phật và Đạo Thiên Chúa. Ngoài ra còn có các tôn giáo khác như: đạo Tin lành, tín ngưỡng thờ cúng dân gian…Đồng bào lương - giáo ở Phúc Thọ sống hòa thuận, có truyền thống gắn bó, đoàn kết, sống tốt đời, đẹp đạo.
* Hệ thống chính trị
Đảng bộ huyện Phúc Thọ hiện có 68 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc với tổng số 8.759 đảng viên; các tổ chức cơ sở đảng được tổ chức theo mô hình đảng bộ, chi bộ cơ sở trực thuộc Huyện ủy, trong đó có 20 đảng bộ xã, 01 đảng bộ thị trấn, 08 đảng bộ đơn vị sự nghiệp, 02 đảng bộ lực lượng vũ trang, 01 Đảng bộ khối Doanh nghiệp huyện Phúc Thọ và 36 chi bộ cơ sở. Toàn Đảng bộ Huyện có 377 chi bộ trực thuộc đảng uỷ cơ sở.
Phát huy truyền thống lịch sử, những năm qua, Đảng bộ huyện không ngừng đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, chất lượng đội ngũ đảng viên và đổi mới công tác tổ chức, cán bộ. Trong đó, trọng tâm là nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đổi mới công tác cán bộ, giáo dục chính trị, tư tưởng, thực hiện nghiêm túc Nghị quyết TW 4, khóa XII; Quy định, Kết luận của Hội nghị lần thứ Tư, lần thứ Năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) gắn với việc thực hiện Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về “Tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05 về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Đề án số 03/ĐA-UBND, ngày 22/02/2022 của UBND huyện Phúc Thọ về “Phát huy giá trị tinh thần Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, khơi dậy ý chí tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên của người Phúc Thọ”…
MTTQ và các tổ chức chính trị-xã hội ngày càng phát huy vai trò, hoạt động hiệu quả. Các hoạt động phong trào được đẩy mạnh; công tác cán bộ được quan tâm củng cố, kiện toàn nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; công tác tham mưu của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cho cấp ủy trong chăm lo vận động các tầng lớp nhân dân, phát huy quyền làm chủ, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch vững mạnh.
* Tình hình kinh tế - xã hội của huyện
Huyện ủy-UBND huyện tập trung chỉ đạo quyết liệt công tác rà soát, đánh giá thực trạng việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Nhiều đề án đã được ban hành, triển khai hiệu quả. Kinh tế huyện có bước phát triển khá, tăng trưởng bình quân đạt mức cao và ổn định. Tổng giá trị sản xuất các ngành 06 tháng đầu năm 2024 đạt 9.108 tỷ đồng tăng 10,1% so với cùng kỳ. Diện mạo nông thôn có bước thay đổi rõ rệt; cộng đồng dân cư gắn kết chặt chẽ hơn; nhân dân phấn khởi, tin tưởng vào đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.
Trong lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới, năm 2020 Huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận Huyện đạt chuẩn nông thôn mới. Huyện quyết liệt chỉ đạo các xã xây dựng theo bộ tiêu chí NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025 đảm bảo theo đúng tiến độ, lộ trình.
Công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý đất đai, tài nguyên môi trường được Huyện uỷ-HĐND-UBND huyện đặc biệt quan tâm, chỉ đạo. Trọng tâm là 13 dự án công trình giao thông trọng điểm; định hướng hình thành các vùng kinh tế theo 3 vùng rõ rệt: vùng nông nghiệp chất lượng cao gắn với du lịch sinh thái; vùng phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại dịch vụ; vùng đô thị sinh thái giúp cho kinh tế của Huyện phát triển bền vững.
Trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo: huyện tích cực triển khai thực hiện các chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác giáo dục và đào tạo. Các nguồn lực được huy động đầu tư cho giáo dục ngày càng nhiều hơn, cơ sở vật chất, trang thiết bị được quan tâm đầu tư; công tác quản lý giáo dục được tăng cường; chất lượng giáo dục ở các cấp học, bậc học được giữ vững và từng bước có tiến bộ.
Chất lượng y tế, chăm sóc sức khỏe Nhân dân được nâng lên; mạng lưới y tế cơ sở được củng cố, nâng cao chất lượng. Công tác an sinh xã hội, các chế độ, chính sách được thực hiện đúng, đủ, kịp thời. Các cấp, các ngành trong huyện tích cực đẩy mạnh phong trào “Đền ơn, đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, huy động nguồn lực chung tay cùng Nhà nước chăm lo tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần người có công; đời sống nhân dân và các hoàn cảnh khó khăn, yếu thế trong xã hội.
Công tác quân sự, quốc phòng địa phương được tăng cường. Duy trì nghiêm công tác trực sẵn sàng chiến đấu bảo vệ các ngày lễ, tết và các sự kiện chính trị quan trọng; trực cứu hộ, cứu nạn, ứng phó hiệu quả với các tình huống thiên tai, cháy nổ. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn huyện được giữ vững, ổn định.
Với khát vọng vươn lên của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân toàn huyện, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Phúc Thọ lần thứ XXI nhiệm kỳ 2020-2025 xác định: Phát huy truyền thống quê hương anh hùng; xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; huy động mọi nguồn lực quyết tâm xây dựng Phúc Thọ trở thành huyện nông thôn mới điển hình tiên tiến, có kinh tế khá giả, môi trường xanh, nông nghiệp sạch, văn hóa đẹp.